میدان حسن‌آباد

منطقه حسن آباد که ناحیه شمال غرب آن روزهای طهران به شمار می آمد یکی از بزرگترین باغ‌های شهر بود. این باغ متعلق به میرزا یوسف آشتیانی بود که استخر بزرگ آن محل کنونی سفارت ایتالیاست. مستوفی الممالک قبل از گسترش یافتن طهران و خراب شدن حصار شاه طهماسبی آن به سال 1286ق بیشتر زمینهای بیرون حصار تا بهجت آباد و از آنجا تا یوسف آباد ونک و اوین را خریداری کرد. پس از بزرگ شدن طهران باغ بزرگی ایجاد کرد و آن را به نام پسرش حسن، حسن آباد نامگذاری کرد. این وجه تسمیه حسن آباد است. پس از فوت میرزا یوسف آشتیانی ورثه این ملک را تکه تکه کرده به مردم فروختند به صورتی که پس از چندین سال اثری از این باغ باقی نماند و محله مسکونی حسن آباد از دل آن زاده شد. به طوری که در آمارگیری مستغلات دارالخلافه طهران به سال 1297 شمسی این محله دارای 572 باب خانه، 866 مغازه،39 کاروانسرا،16 باغچه و 14 حمام بود. و در واقع از محله های بزرگ طهران به شمار می آمد که عده نفوس آن 12570 نفر سر شماری شده بود. معابر این محله مانند سایر معابر طهران کم عرض و پیچ در پیچ بود. پس از تغییر سلطنت قاجار، رضا پهلوی به خیال خود می خواست سریعاً از راه میان بر، ایران را به تمدن برساند. یکی از این فعالیتهای سریع و میان بر در طهران انجام شد. وی یکی از خشن ترین افسران خود یعنی سرتیپ کریم آقا بوذرجمهر را برای اصلاح تهران به شهرداری برگمارد. وی می بایست طهران قجری را به تهران پهلوی تبدیل می کرد. بوذرجمهر که بویی از احساس و لطافت نبرده بود با هر چه آثار قدیمی مخالف بود. طهران خود با توجه به سابقه اندکش بهره چندانی از ساختمانهای زیبا نداشت. ولی همین تعداد اندک هم به دست این موجود نیست و نا بود شد. تخریب دروازه های دوازده گانه تهران، تکیه دولت و ... بسیاری دیگر فهرست بلند بالایی از ویرانگری این مرد است. وی تنها خط راست را می شناخت و تهران را با خطوط خیابانهای شمالی و جنوبی قطعه قطعه کرد. هر چند برای توسعه شهر بزرگی همچون تهران برخی اصلاحات لازم بود ولی تخریبگری وی و خالی کردن تهران از شناسنامه قدیمش قابل توجیه نیست. برخی از تغییرات و کاربریهای وی تا الان نیز باقی مانده است. از جمله آن میدان حسن آباد یا هشت گنبد است سبک معماری این میدان کاملاً غربی است و نسبتی با معماری سنتی ایرانی ندارد. نگرش غرب گرایانه این زمان حکومت در سبکهای معماری ایرانی نیز نفوذ یافت یعنی سبک معماری ساختمانهای گنبدی. مشابه این معماری در ساختمان بزرگ تخریب شده تلگرافخانه در میدان توپخانه، میدان مخبرالدوله، بانک تجارت( بازرگانی سابق) اصفهان و چند بنای دیگر دیده می‌شود. میدان حسن آباد به سال 1309 با نام پهلوی در چهارراه حسن آباد سابق به بهره برداری رسید. میدانی دایره شکل به شعاع 45 متر و مساحت حدود 6358 متر