محله عودلاجان

عودلاجان یا اودلاجان از محله‌های قدیمی شهر تهران، پایتخت ایران است. عودلاجان یکی از محلات قدیم تهران است که از غرب به خیابان ناصرخسرو، از شرق به ری، از شمال به امیرکبیر و از جنوب به ۱۵ خرداد محدود است و ۳ محله اصلی امامزاده یحیی، پامنار و ناصرخسرو را در بر می‌گیرد که از نظر تاریخی، به دلیل وجود بناهای قدیمی متعدد، بسیار غنی است. این محله واقع در محدوده خیابان‌های پامنار (از غرب)، سیروس (از شرق)، چراغ برق (امیر کبیر) (از شمال) و بوذرجمهری (از جنوب) بوده است که همراه با محله‌های ارگ، دولت، سنگلج، بازار و چالمیدان، تهران عصر ناصری را شکل می‌دادند. عودلاجان قدیم با ۲۶۱۹ خانه و ۱۱۴۶ دکان بزرگترین محله شهر و مرفه‌نشین بود. محله عرب‌ها در گوشه شمال غربی محله عودلاجان و کوچه شام بیاتی‌ها در شمال عودلاجان، کوچه خدابنده‌لو در غرب عودلاجان، همگی در محله‌های خوب و به اصطلاح سرآب قراردارند. ساکنان این محله در قدیم بیشتر کلیمی بوده‌اند. زرتشتیانی نیز در این محله سکونت داشتند. همچنین برخی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران مانند خاندان قوام‌الدوله، خاندان مستوفی، نصیرالدوله بدر تاجر ثروتمند و نخستین وزیر فرهنگ دوره پهلوی، سیدحسن مدرس، نماینده مجلس شورای ملی و چهره نامدار مشروطیت در عودلاجان ساکن بودند. خانه‌های پراتاق این محله در عرف عوام به خانه قمر خانم معروف بوده‌است. هیچ جای دنیا به غیراز ایران به پیروان دین یهود، «کلیمی» نمی‌گویند، این عنوان از آنجا گرفته شده که حضرت موسی(ع) «کلیم الله» است و این مردم پیرو آن پیامبرند. تاریخ زندگی کلیمیان ایران که خود بخشی از تاریخ ایرانیان است، کمتر نوشته شده و اگر نوشته‌هایی وجود دارد، یا خاطره‌نویسی از روایات گذشته است که به‌طور معمول ذکر مصیبت‌ها است و یا گزارش جهانگردان و سازمان‌های اروپایی که آمار جمعیتی و دیدگاه‌های مذهبی مردم در آن خلاصه شده و کمتر می‌توان به آن استناد کرد. در همان نوشته‌های به جا مانده نیز می‌توان به حضور فعال و زندگی مشترک کلیمیان با سایر هموطنان‌شان در این مرز و بوم پی برد. نگاهی به گذشته نشان می‌دهد هسته مرکزی و جمعیت کلیمیان ایران کم و بیش در محلات جداگانه زندگی می‌کردند که در این محلات ضمن پایبندی به زندگی جمعی، کنیساها و نیازهای شرعی آنها نیز وجود داشت. البته این محلات هیچ شباهتی با «گتو»ها در اروپا نداشتند. معروف‌ترین این محلات در اصفهان محله جویباره و در شیراز حاشیه گود عرب‌ها بود. در شهرهای دیگر به نسبت جمعیت، محلات ویژه کلیمیان وجود داشته که مهم‌ترین آنها محله کلیمیان تهران در مجموعه «عودلاجان» است.