بازار بزرگ تهران

هنگامی که شاه طهماسب صفوی قزوین را به عنوان پایتخت برگزید برای زیارت حضرت عبدالعظیم به شهر ری می آمد، طی این رفت و آمدها علاقه وی به تهران زیاد شده و دستور ساخت حصاری را به دور آن می دهد. برای ساخت این حصار نیاز به خاک بسیار زیادی بود. از ۲ منطقه شروع به خاکبرداری کردند که بعدها این مناطق به چاله میدان و چاله حصار شهرت یافتند. این حصار بزرگ که حصار طهماسبی نام داشت در حدود ۶۰۰۰ قدم طول داشت که امروز تقریبا به صورت کامل تخریب شده است.در گذشته تهران که در داخل حصار طهماسبی قرار داشت از ۴ محله تشکیل می شد که نام یکی از این محله ها بازار بود. در آن زمان بین قلعه حکومتی و شهر، خندقی وجود داشت و حجره ها، دکه ها و افرادی که برای فروش بساط خود را پهن می کردند در سمت مقابل قلعه و آن طرف خندق قرار داشتند، به همین دلیل در دوره صفویه و زندیه نام بازار تهران به خندق مشهور بود. هر چند هر یک از محله ها خود دارای بازار و بازارچه هایی بودند اما بازار اصلی شهر از دروازه شاه عبدالعظیم آغاز می شد و به مسجد جامع ( مسجدی که توسط فتحعلی شاه ساخته شده و امروز در بازار تهران قرار دارد ) و بازارچه احمدکور ختم می گشت. با وجود توجه پادشاهان صفوی و زند به بازار تهران، اما اساس تغییرات و شکل گیری بنای این بازار، تقسیم بندی بخش های گوناگون و ساخت سراها همه به دوره قاجار باز می گردد.در دوره آغا محمدخان قاجار این بازار نسبت به گذشته از رونق بسیار زیادی بهره مند می شود. حجره ها، دالان ها، کارونسراها و سایر بخش های بازار مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته و خریداران و فروشندگان زیادی از جای جای ایران و تهران به این مکان سرازیر می شوند. ورودی اصلی که بازار بزرگ نام داشت در دوران ناصرالدین شاه بنا گردید، حتی ورودی های دیگر در این دوره سازماندهی شد. بدون شک دوره ناصرالدین شاه را باید از دوره های طلایی بازار تهران به حساب آورد که در آن ساخت و سازهای زیادی در بازار تهران صورت گرفت. اما با گذشت زمان و بر اساس نیازهای اجتماعی برخی از راسته های قدیمی (عنصر اصلی سازنده بازار را می توان راسته های اصلی و فرعی نامید که در دو طرف آن حجره ها وجود دارند.) همچون بازار مسگرها، بازار توتون فروش ها و . . . دچار تخریب و یا تغییر کاربری و برخی دیگر همانند بازار زرگرها و حلبی سازها کوچکتر شدند. بازار تهران همانند سایر بازارهای سنتی ایران و شرقی، مرکز اصلی اقتصاد شهر و حتی کشور بوده و همانند دوره قاجار و پهلوی نقش مهمی در تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی داشته و دارد. این مکان در تاریخ نقش مهمی را ایفا کرده که از مهم ترین آنها می توان به دوران مشروطه اشاره کرد. در دوره مشروطیت اولین جایی که بر علیه دولت ایستاده و با علما و مردم همراه گشت، بازار تهران بود؛ بازاریان کار خود را تعطیل کرده و در مسجد امام تحصن کردند. هر چه بود ، بازار تهران از دوران شکل گیری اش تا به امروز ، اتفاقات و روزهای زیادی را پشت سر گذاشت تا اینکه امروز عنوان قلب تپنده اقتصاد کشور را یدک بکشد.